171 stron analiz w raporcie https://doi.org/10.5281/zenodo.15264998
Powódź 2024 w Polsce w perspektywie społecznych aspektów Jednego Zdrowia publicznego
Tag: jedno zdrowie
Szybka reakcja służb na podejrzenia choroby Zalewu Wiślanego
Kilku mieszkańców powiatu nowodworskiego trafiło do szpitali z objawami charakterystycznymi dla choroby Zalewu Wiślanego (Haff) – silnymi bólami mięśni, ciemnym zabarwieniem moczu oraz cechami niewydolności nerek w 2 falach. Wszyscy spożyli duże porcje węgorza lub flądry pochodzących z połowów w Zalewie Wiślanym złowione w okolicach majówki. Choć sam przebieg kliniczny był łagodny – nie stwierdzono konieczności dializ ani trwałych powikłań – przypadki te wywołały reakcję łańcuchową służb.
Dlaczego to jest ważne?
- Natychmiastowe uruchomienie procedur. Wypracowane wcześniej schematy współpracy między urzędami, służbami medycznymi i laboratoriami pozwoliły zaangażować wszystkie instytucje w ciągu jednego dnia. Widać, że szkolenia na AMW w Gdyni z OL i OC procentują. Należy zwrócić uwagę, iż nie było obowiązku zgodnie z przepisami ochrony zdrowia ludzi i zwierząt podjęcia czynności w sposób bezpośrednio wynikający z treści dokumentów, jednak podjęto działania ważne dla Jednego Zdrowia Publicznego.
- Badania toksykologiczne. Próbki wody trafiły do inspektoratu ochrony środowiska. Próbki świeżych i mrożonych ryb przekazano do Państwowego Instytutu Weterynaryjnego w Puławach.
- Przejrzysta komunikacja. Jeden, wspólny komunikat z poziomu wojewody pomorskiego i warmińsko-mazurskiego oraz adekwatnych służb ograniczył ryzyko plotek i dezinformacji, a jednocześnie dostarczył mieszkańcom konkretnych zaleceń. Informacja poszła w Polskę, w tym przez PZW, gdyż ryby mogą być pomrożone przez wędkarzy spoza regionu.
- Profilaktyka ponad paniką
Należy pamiętać, że rybactwo/wędkarstwo rekreacyjne oraz ogólna turystka to postawa gospodarki regionu i komunikacja musi uwzględniać również potencjalne straty dla mieszańców. Zamiast rygorystycznego zakazu wprowadzono zalecenie ograniczenia spożycia dużych ryb dennych z Zalewu Wiślanego do 31 maja. Dzięki temu lokalni użytkownicy Zalewu nie odczuli natychmiastowego, drastycznego skutku ekonomicznego, a mieszkańcy otrzymali jasną wskazówkę, jak dbać o bezpieczeństwo zdrowotne.
Kto pierwszy zareagował?
Nie ma dziś jednoznacznej odpowiedzi, która instytucja rozpoznała charakterystyczny zespół objawów jako możliwe przypadki choroby Haff. Pojawiają się nieoficjalne informacje, że trop mógł pochodzić ze szpitala w Malborku i lokalnego sanepidu z Nowego Dworu Gdańskiego, albo – już na etapie koordynacji – z poziomu Gdańska. Warto byłoby poznać te szczegóły, bo w sytuacjach nietypowych zatruciach to właśnie szybka identyfikacja jednostki chorobowej stanowi klucz do skutecznych działań. Choć z punktu widzenia komunikacji jest to nieistotne. WSSE Gdańsk dostarcza dokładne informacje o chorobie.
Granica w tle
Niepokojące są również czynniki geopolityczne. Zalew Wiślany, choć malowniczy i bogaty przyrodniczo, graniczy bezpośrednio z Obwodem Królewieckim Federacji Rosyjskiej. Taka lokalizacja niesie ryzyko nie tylko biologiczne, ale i środowiskowe – trudniejsze monitorowanie zanieczyszczeń, ograniczone możliwości współpracy transgranicznej, brak pełnej informacji o stanie wód. To realna konsekwencja zagrożenia wymagała prawdopodobnie zaangażowanie WOMP-u w Gdyni.
Co dalej?
- Sanepid, Inspekcja Weterynaryjna i WIOŚ prowadzą monitoring żywności, ryb z kolejnych połowów oraz wody (zgodnie ze swoimi kompetencjami).
- Do końca maja obowiązuje zalecenie ograniczenia spożycia ryb dennych z Zalewu. Mieszkańcom przypomina się o umiarze: jednorazowe spożycie kilku dużych porcji ryb dennych może wiązać się z podwyższonym ryzykiem zdrowotnym.
- Kluczowe będą informacje o rodzaju toksyny – o ile uda się ją zidentyfikować. Wyniki analiz toksykologicznych ryb i wody będą znane w ciągu kilku tygodni (choć wcale nie wiadomo czy uda się coś znaleźć). Prawdopodobnie UG czy instytuty biologii morza, oceanografii jak również ryb śródlądowych PAN i PIB z Trójmiasta i Olsztyna się sprawą zainteresować powinny. Zalew Wiślany to ekosystem wodny typu brakicznego (słonawo-słodkiego), biologicznie i ekologicznie klasyfikowany częściej jako wody śródlądowe o charakterze przybrzeżnym niż klasyczny morski.
Drobne problemy z komunikacją w różnych wymiarach pogranicza
Żeby nie było idealne dalej jest coś do poprawy. Problemem Zalewu Wiślanego jest jego wewnętrznie graniczny charakter w zakresie administracji (status morski i śródlądowy oraz podleganie pod Gdańsk/Elbląg/Gdynię/Olsztyn/ Modlin itp. w zależności od wymiaru sprawy). Użytkownicy Zalewu mieszkający i korzystający z lecznictwa w Województwie Pomorskim (gdzie doszło do zachorowań) w kontekście wędkarstwa rekreacyjnego podlegają PZW Elbląg (cały Zalew), a rybactwa komercyjnego pod Urząd Morski w Gdyni. Wędkarze (zwłaszcza mieszkający w Województwie Warmińsko-Mazurskim) nie wiedzieli gdzie szukać informacji. Czyli ciągle coś można poprawić w obszarze współpracy transgranicznej (różne podziały administracyjne kraju).
Lessons Learnt:
- Dobrze przygotowane procedury działają – wcześniejsze szkolenia (w sumie niedawno zakończone) i doświadczenia z epizoocji kotów na Pomorzu w 2023, czy zagrożenia portu w Gdyni w 2024 ASF przełożyły się na realne, skoordynowane działania.
- Spójny przekaz minimalizuje panikę i ograniczający koszty społeczne – wspólne stanowisko wielu instytucji przyspiesza dotarcie rzetelnych informacji do obywateli.
Ostatnie wydarzenia pokazują, że państwowe systemy wczesnego reagowania potrafią działać sprawnie – pod warunkiem dobrego przygotowania, jasnych procedur i otwartej współpracy między instytucjami. Teraz pozostaje czekać na wyniki badań laboratoryjnych i wyciągać kolejne wnioski, które pozwolą jeszcze skuteczniej chronić lokalne Jedno Zdrowie publiczne.
FMD in Germany
The recent outbreak of Foot-and-Mouth Disease (FMD) in Germany (announced 10th January) has garnered significant attention, not only domestically but also internationally.
FMD in Germany – an intro to trajectory of interest
The outbreak, initially reported on January 10th, sparked waves of discussion on social media, highlighting various perspectives and reactions. The proximity of the outbreak to Poland’s border amplified its impact in neighboring regions, triggering a cross-border discourse. Over the following week, emotions and narratives shifted as restrictions were imposed, rumors circulated, and false information spread, illustrating the dynamic nature of public and media engagement during such events.
Time evolution
We follow the keywords FMD, foot and mouth disease, pryszczyca, klauenseuche with Brand24.
Social media mostly reacted on 10th January (hot news). On 16-17.01 there was gossip about a outbreak suspected goat farm). This gossip drew huge interest (especially) in Poland. The release of restrictions on 17th January stopped most discussion and the topic died out.
Interactions in social media peaked 13-15.01. Even though the number of mentions in social media were high during the day of the outbreak declaration, they did not engage people as strongly as the restrictions. There are clear waves of interest in particular media (i.e. single Tiktok video reports on 14.01 garnering tens of thousands of likes https://www.tiktok.com/@tagesschau/video/7459827411618745633).
Topics
Discourse in German (place of outbreak), English (awareness of international community) and Polish (outbreak only ~50 km to Polish border).
Topic modeling revealed:
- Outbreak report – Statements and actions by local and national governments regarding disease containment. Discussions around the outbreak, its effects on livestock, and the preventive measures.
- Impact on Agriculture and Livestock – Economic consequences, trade restrictions, and challenges faced by farmers due to disease outbreaks I.e cattle, sheep, and goats were not showcased at Grüne Woche (Berlin Green Week). Challenges in the export of livestock and agricultural products (mainly pork) due to restrictions caused by the outbreaks. German and Polish pig farmers are complaining about price and restriction. Which could be surprising, that milk and beef markets were not affected, but previous restrictions due to bluetongue and complicated export patterns make the difference.
- Public health – Discussion on the effects of FMD on human health
- Intensive animal farming – Using the outbreak as a springboard to discuss animal rights.
- Zoo and Wildlife Management – Measures taken by zoos (East Berlin Zoo was in a 10km restriction zone) and wildlife parks (in Berlin and Brandenburg), such as closures (if in zone) and safety precautions due to the disease.
- International Effects and Concerns – Focus on specific countries like Poland (i.e., Veterinary control on the border with Germany) and UK ( regarding how the country previously fought the disease), where the disease may affect livestock production.
- Health and Safety Protocols – Mentions from different agencies and comments from the community about guidelines and measures implemented by authorities to ensure containment and avoid further spread.
- Disease Prevention and Vaccination – Discussion on preparedness and vaccination storage (a topic that appeared prominently) after restrictions were lifted on 17.01.
Emotions and the process of spreading information
There are different emotions during the day of the declaration and later on when restriction measures apply, etc. During 10.01 (the reporting tone was neutral). Since Sunday/Monday 12/13.01, when restrictions (such as export bans) were introduced, these topics dominated. For instance there were discussions about what to do with pork which cannot be exported.
FMD outbreak is clearly dominated by traditional news (typical for diseases affecting non-human hosts).
We see that rolls, reels and shorts are a means of information release; the general population gets information from digital sources.
We see that declaration at 8/9AM by the FLI/Brandenburg ministry of agriculture start a wave of interest. Then discussion starts around noonish coffee time. Another peak is early afternoon at 5PM (usually people coming back or already are at home).
There were almost no mentions (I do not only search via keywords but also manual screening of local forums) a day before declaration of outbreak (Thursday 9th January), when the Hazmat reaction team from Berlin Lichtenberg with veterinary service started proceeding with biosecurity measures in the farm and local neighbourhood.
We see that the declaration at 8/9 AM by the FLI/Brandenburg Ministry of Agriculture started a wave of discussion.
There were almost no mentions (we not only searched via keywords but also manually screening local forums) a day before the outbreak declaration (Thursday 9th January), when the Hazmat reaction team from Berlin Lichtenberg with veterinary service started implementing biosecurity measures in the farm and local neighbourhood.
Fake news
There is an interesting story of suspected cases in goats (in the Barnim district), which circulated both in the media as suspected, but also in some reports as fact.
“#MORE A second outbreak of foot-and-mouth disease (FMD) has been reported in eastern Germany, days after an outbreak led to widespread culling and trade restrictions. https://nordot.app/1252721126551928958”
Thus, this fake news circulated primarily 16-17.01. It was present also after official denial of this rumor.
Media phases of the crisis
| phase | interest | Main Topics | Main emotions | Main actors |
| 10.01 Declaration | Very high | Just reporting | Neutral reporting tone with note of Sadness | Various Traditional media |
| 11-12.01 Risk assessment | Low (weekend) | Local restriction | Mixed | Small local social media |
| 13.01 Measures implementation | medium | International restriction | Neutral with note of Disgust | Professional Traditional media |
| 14-15.01 Public awareness | Very high | Meaning for human health and economy | Negative with fear | High reach Social media |
| 16-17.01 Fake news | High | Fake news | Very negative, anger | Professionals |
| 18-19.01 Restriction release | Low (weekend) | Release of measures | Neutral with highest fraction of positive | Various Traditional and social media |
| After 20.01 Post factum discussion | Very low | Preparedness, pork price | Neutral with neg emotions | Professionals (mainly farming) |
Take home message
This text explores the trajectory of the FMD outbreak, emphasizing key dates, communication trends, and the interplay between public response and official measures. It delves into the social media discourse in three languages—German, English, and Polish—reflecting the local, international, and regional significance of the incident. Moreover, it examines the role of rumors and misinformation, such as the alleged second outbreak on a goat farm, which further shaped public perception and media coverage. Even the consequences of FMD (especially on pork production) will affect farmers and vet for next weeks, general public lost interest in the topic.
Through this analysis, we aim to provide insights into the communication dynamics surrounding the FMD outbreak, shedding light on how information dissemination and emotional responses evolve in the face of a public health and agricultural crisis.
New Year, New? Infections
This year started with continuation of all and the start of new threats. Let us analyse some viral threats and their position in the media.
Foot-and-Mouth Disease (FMD)
FMD is a highly contagious viral disease affecting cloven-hoofed animals (e.g., cattle, pigs, sheep), leading to fever and characteristic blisters in and around the mouth and feet and causing huge economic losses. It was detected on EU (Germany) on 10th January
Avian Influenza (Bird Flu)
Avian influenza viruses, such as H5N1, primarily infect birds but can occasionally infect humans, posing a zoonotic risk. Widespread outbreaks among wild and domestic bird populations persist, driven by viral mutations and global bird migration patterns. Since spring 2024 more and more cases in mammals (humans among others) have been reported in North America.
Mpox (Monkeypox)
Mpox is a viral zoonosis most commonly found in Central and West Africa, but it can spread to other regions (such as global surge 2022–2023), often through travel and close contact. Since spring 2024 an uncontrolled outbreak of M-pox clade Ib in Congo-Kinshasa cause a an alarm by WHO
Human Metapneumovirus (HMPV)
HMPV is a common respiratory virus that often causes cold-like symptoms but can lead to severe illness in young children, older adults, and immunocompromised individuals. Huge discussion on the HMPV outbreak in China appeared around 3rd January.
Comparison of trajectories
Let look at trajectories of mentions and reach (all analyses done with Brand24) for these diseases.
FMD has a peak on Friday 10th January (outbreak detection in Germany) and some further discussions during working days after (decision of EU’ Commission and trade restriction by 3rd countries). HMPV is the most discussed 5-7 January. Avian Influenza has high intensivity of discourse till around 10th January (partially due to events that happened at the end of 2024).
The peak in reach for HMPV is around 2nd January. Also a clear peak of interest in Avian Influenza appeared around 7th January (human death in USA). Mpox discourse is moreover stable (no transmission events and imported cased of Ib variant in Global North).
Negative emotions
We see increasing in share of negative emotions for FMD since 16th January, mainly due to complains about economical conseqences. However, Avian Influenza is the most negative over the whole period, mainly due to fear and disappointment of the community about the US. Government response
Social vs traditional media
Social media is dominated by HMPV. It’s a typical sign of irrational panic.
Very huge differences in FMD (good exposure in traditional but marginal in social media) suggest typical orientation towards non-human host disease. Elite and engaged actors discuss FMD because it has a huge economic impact for Europe, however for the general population it makes no sense.
Distribution share in each medium for topics show that HMPV is driven by audiovisual and graphical context, but FMD is mostly professional (news and X) while mpox and Avian influenza are between.
Podtopienia i powodzie w makroregionie Sudeckim – użycie nowoczesnych technologii i modeli
[Stan na godz. 23 piątek 13.09]
W związku z sytuacją w moim regionie staram się obserwować co się dzieje w mediach społecznościowych i mediach lokalnych. Teraz idealnie można z poziomu nadzoru mediów społecznościowych śledzić sytuację na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie oraz gdzie indziej real-time.
Dziękuję wrocławskiej firmie Brand24 za darmowe udostępnienie narzędzia do celów naukowych.
Dyskusja w mediach polskojęzycznych jest najintensywniejsza w całym regionie. W mediach niemiecko-języcznych (głównie Austria i Szwajcaria) temat nie budzi emocji, w przeciwieństwie do Polski i Czech.
W temacie powodzie/podtopienia do piątku 13.09 dominowały wspomnienia historyczne i prognozy pogody/ostrzeżenia. Brak jeszcze dyskusji o sytuacji bieżącej, bo jeszcze się nie zaczęła powódź. Jest atmosfera wyczekiwania.
W związku z tym, że dzięki konsorcjom hydrotechnicznym metropolie Wrocław i Opole nie są za bardzo zagrożone zalaniem (jedynie podtopieniem) to i tak wokół nich kręci się cała narracja i dyskurs. Prowincja jest zupełnie niezauważalna w dyskursie.
Specjalnie jeszcze nie ma dużej dyskusji w temacie Bystrzycy. Należy zaznaczyć, że poziom wody do piątku wieczór był w większości punktów pomiarowych na poziomie niskim.
Nysa (tu bez rozróżnienia czy Łużycka czy Kłodzka) jeszcze nie jest specjalnie dyskutowana.
Pięknie widać reakcję ludzi na zagrożenie – i to w czasie rzeczywistym!
Na podstawie przedstawionej dyskusji można wyciągnąć kilka ważnych wniosków dotyczących świadomości sytuacyjnej uzyskiwanej dzięki nadzorowi internetowemu:
- Szybkość informacji: Media społecznościowe i komunikacja internetowa pozwalają na błyskawiczne rozprzestrzenianie się informacji o sytuacji kryzysowej ludzie pokazując na mediach społecznościowych gdzie są problemy, mogą być szybsi niż służby – np. Streamują z wielu miejsc na raz (np. Dużo wideorelacji z Ślęży, Baryczy czy Białej).
- Różnorodność źródeł: Nadzór internetowy umożliwia zbieranie danych z wielu źródeł jednocześnie – od oficjalnych komunikatów po relacje naocznych świadków. To pozwala na stworzenie pełniejszego obrazu sytuacji. Często ludzie pokazują też gdzie jest spokój. Nadzór internetowy pozwala na szybkie porównanie informacji krążących w sieci z oficjalnymi komunikatami i modelami, co może pomóc w weryfikacji danych.
- Identyfikacja problemów lokalnych: Społeczności lokalne często jako pierwsze zgłaszają konkretne problemy w swoim otoczeniu, co może pomóc w ukierunkowaniu działań służb. Np. druhowie ZHP/ZHR szybko reagują dzięki profilom na facebooku.
- Wyzwania komunikacyjne: Niestety mrzonki, że kiedyś powstanie „zespół szybkiej komunikacji”, który mógłby na bieżąco informować o zagrożeniach i ryzyku (oraz jego niepewności), są cały czas aktualne, bo nie ma takiego!
- Dezinformacja i panika: Jednocześnie zwrócono uwagę na ryzyko bezsensownej paniki i potrzebę przekazywania informacji, nie na zasadzie sensacji, tylko informacji rzetelnej na chwilę obecną (w związku z niepewnościami pogodowymi i innymi czynnikami jak zmiana pracy zapór sytuacja jest bardzo dynamiczna). Dez/mis-informacja czyli bolączka pandemii czy powodzi 1997, niestety jest z nami. Należy pamiętać, że jesteśmy w konflikcie hybrydowym z Rosją, która może próbować podgrzewać atmosferę, np. celem wywołania paniki we Wrocławiu – ważnym ośrodku logistycznym wojsk NATO.
- Międzynarodowy przepływ informacji: Dyskusja pokazuje, jak informacje z jednego kraju (np. modele czeskie) mogą być szybko dostępne i analizowane w innym kraju. Komunikacja z Czechami jest teraz wyborna/výborna !
- Wsparcie dla decyzji: Świadomość sytuacyjna uzyskana z nadzoru internetowego może wspierać podejmowanie decyzji, takich jak ewakuacja Głuchołaz.
- Edukacja społeczeństwa: Nadzór internetowy może pomóc w identyfikacji obszarów, gdzie potrzebna jest dodatkowa edukacja lub informacja dla społeczeństwa. Niestety to zostało totalnie zawalone na prowincji. Cały świat nie kończy się we Wrocławiu – taka rada dla ludzi ze sztabu kryzysowego w DUW. Należy wezwać lekarzy weterynarii i inspektorów weterynaryjnych w regionie, żeby nagłaśniali aby opiekunowie nie pozwalali zwierzętom towarzyszącym pić wody powodziowej ani się w niej kąpać (widać masę zdjęć ludzi co z psami sobie chodzą nad rzeki).
A teraz o modelowaniu hydrologicznym kilka słów. Zgodnie z przewidywaniami pierwsza poszła Biała.
Warto zwrócić uwagę na duże różnice między modelami w stosunku do rzeki Białej. Modele hydrologiczne, choć niezwykle użyteczne, są obarczone pewnym stopniem niepewności. Oto kilka kluczowych aspektów tej niepewności:
- Zmienność danych wejściowych: Modele opierają się na danych dotyczących opadów, topografii, przepływów w rzekach itp. Każdy z tych elementów może się zmieniać w czasie rzeczywistym, co wpływa na dokładność prognoz. Bardzo trudno modeluje się zagadnienie optymalizacyjne jakim jest synchronizacja pracy zbiorników retencyjnych.
- Różnice w podejściach modelowania: Jak wspomniano, różne kraje i instytucje mogą stosować odmienne modele. Polski model z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu oparty na równaniach różniczkowych czy model ICM/IMGW oparty na quasi ARIMA z kowariatami opad-odpływ może dawać inne wyniki niż modele używane przez Czechów czy Niemców, które mogą wykorzystywać metody oparte na sztucznej inteligencji (ze znacznie większą ilością danych wykorzystywanych do modelowania).
- Ograniczenia czasowe i przestrzenne: Modele mogą być mniej dokładne w przewidywaniu zdarzeń krótkoterminowych lub na małych obszarach. Stąd raczej nie patrzymy w modelu typu ARIMA/ i inne AI na dłużej niż 30h i a na kilka dni raczej polegamy na modelu opartym o równania różniczkowe/modele stochastyczne.
- Czynnik ludzki: Interpretacja wyników modeli i podejmowanie decyzji na ich podstawie (np. o ewakuacji) zależy od doświadczenia i oceny ekspertów. Opieranie się na modelu ICM/IMGW przez ludność powodować będzie duże zakłamania.
- Zmienność warunków lokalnych: Specyfika terenu, stan infrastruktury przeciwpowodziowej czy nawet działania ludzi mogą wpływać na rzeczywisty przebieg powodzi. Np. obiekty hydrotechniczny w Raciborzu może diametralnie obniżyć falę powodziową na Odrze idącą z czeskiej Ostrawy.
Mimo tych niepewności, modele hydrologiczne są niezwykle cenne w zarządzaniu kryzysowym. Przypadek Głuchołaz pokazuje, że lepiej jest działać proaktywnie na podstawie modeli, niż czekać na rozwój sytuacji. Współpraca międzynarodowa i wymiana danych (jak w przypadku Czech) może znacząco poprawić jakość prognoz i decyzji.
Jak to jest z modelami, się aktualizują z godziny na godzinę. Np. kumulacja fali na Odrze we Wrocławiu jeszcze w czwartek była przewidywana na niedzielę/poniedziałek (16/17.09), a w związku z tym że opady były bardziej intensywne we wschodniej części regionu, więc i woda Odrą i Nysą musi płynąć dłużej niż Bystrzycą/Bobrem, to i pik prognozowany jest później wtorek-czwartek (18-20.09). To spowodować może też wywłaszczenie fali i ochronić Wrocław przed największym zagrożeniem przelania się nad wałami (jedynym realnym zagrożeniem dal miasta są podtopienia, wyłączenie oczyszczalni ścieków i infrastruktury kanalizacyjnej czy przesiąkania wałów). Oczywiście sytuacja może się jeszcze wiele razy zmienić.
Biorąc pod uwagę przewidywane zagrożenie powodziowe w regionie oraz wymiar epidemiologiczny w obszarze jednostek Jednego Zdrowia, zaleca się:
- Przygotowanie służb ratowniczych, szczególnie na Opolszczyźnie, Dolnym Śląsku i części Śląska, na możliwość intensywnych działań w nadchodzący weekend oraz na początku przyszłego tygodnia.
- Mobilizację kadry lekarskiej, pielęgniarskiej oraz pracowników sanepidu od początku przyszłego tygodnia do zwalczania potencjalnych skutków powodzi i podtopień (kwestie uzdatnianie/dostarczanie wody pitnej i szczepień).
- Przygotowanie działań ewakuacyjnych zwierząt hodowlanych i towarzyszących (włączenie Inspekcji Weterynaryjnej, NGOsów i różnorakich państwowych jednostek ochrony przyrody).
- Nie zapominajmy o mieszkańcach prowincji! We Wrocławiu i Opolu mieszka 25% regionu a praktycznie całe energia komunikacyjna jest skierowana do mieszańców metropolii. Już w piątek rano docierały do nas spostrzeżenia mieszkańców powiatu prudnickiego (najbardziej dotkniętego w pierwszej fazie powodzi), że nic nie wiedzą i nie są informowani o ryzykach,
- Rozważenie udostępnienia produkcyjnych (a nie jedynie „zabawek” ICM/IMGiW) publicznie modeli hydrologicznych, wzorem Czech i Niemiec, co mogłoby poprawić świadomość i przygotowanie społeczeństwa.
- Monitorowanie reakcji ludności na zagrożenie w czasie rzeczywistym, co może pomóc w lepszym zarządzaniu kryzysowym poza metropoliami.
- Zwrócenie uwagi na podobieństwa między krzywymi modeli hydrologicznych a epidemiologicznych, co może być pomocne w prognozowaniu i planowaniu działań. Zwłaszcza w górach przyrost wody może miech charakter wykładniczy, gdy osiągnięty jest próg wsiąkalności ziemi.
AI w zdrowiu zwierząt
http://interdisciplinary-research.eu/wp-content/uploads/2024/09/vestvet_jarynowskiAW.pdf
Nowe perspektywy dla AI w hodowli zwierząt w Europie Środkowo-Wschodniej i Południowym Kaukazie
Opracowywany preprint autorstwa dr. Andrzeja Jarynowskiego z zuca światło na potencjał i wyzwania związane z wdrażaniem sztucznej inteligencji (AI) w hodowli zwierząt gospodarskich w krajach Europy Środkowo-Wschodniej (CEE) i Południowego Kaukazu (SC).
Kluczowe punkty:
- Demokratyzacja AI: Tanie urządzenia jak kamery CCTV i smartfony otwierają nowe możliwości dla efektywnego zarządzania hodowlą.
- Skupienie na mleczarstwie, drobiu i trzodzie chlewnej: Te sektory mają największy potencjał wzrostu w regionie.
- Wyzwania: Autor omawia kwestie etyczne, prawne i komunikacyjne związane z wdrażaniem AI w hodowli.
- Studia przypadków: Przedstawiono kilka udanych wdrożeń AI w regionie, m.in. w zarządzaniu transportem mleka i klasyfikacji nasienia.
- Edukacja: Podkreślono potrzebę włączenia tematyki AI do programów nauczania weterynarii.
Artykuł zwraca uwagę na szansę, jaką AI stwarza dla krajów CEE/SC w zmniejszeniu dystansu technologicznego do Europy Zachodniej w sektorze rolniczym, jednocześnie podkreślając konieczność odpowiedzialnego i etycznego wdrażania tych technologii.
Co sądzicie o potencjale AI w rolnictwie naszego regionu? Zapraszamy do dyskusji w komentarzach!
Skażenie Odry w mediach
skażenie Odry w mediach społecznościowych
Korzystając z narzędzi do monitoringu i analizy mediów można prześledzić zdarzenie jakim jest stan wody i masowe śnięcie ryb na Odrze i jej dopływach.
Pierwsze informacje o śniętych rybach na kanale Gliwickim pojawiły pod koniec czerwca (praktycznie posty są powielane przez cały miesiąc lipiec i dotyczy to również pojedynczych ryb padniętych czy o stanie rzeki). Lipiec był również miesiącem intensywnej dyskusji na temat użeglownienia Odry. M.in. pojawia się wątek negatywnego wpływu regulacji na ekosystem, czy poruszania skażonego osadu z dna rzeki.
Około 25-27.07 mieszkańcy nadodrzańskich oraz nad-nyskich obszarów rolnych skarżą się na wyjątkowo niski poziom wody w rzekach i na problem w poborze wody w celu nawadniania pól.
Na Odrze pomiędzy ujściem Kanału Gliwickiego a jazem w Lipkach na zachodnim krańcu województwa opolskiego oraz na Nysie Kłodzkiej nie odnotowano wzmianek w mediach społecznościowych ani regionalnych portalach internetowych o śniętych rybach.
27.07 w mediach społecznościowych Oławy oraz związków wędkarskich pojawiają się pierwsze wzmianki o śniętych rybach na granicy województwa opolskiego i dolnośląskiego. Na portalach informacyjnych Oławian pełne artykuły prasowe pojawiły się 28.07. Również 28.07 WIOŚ we Wrocławiu założył konto na Twitterze i przekazał na mediach społecznościowych (Twitter, Facebooku) informacje o wynikach badań. W związku z tym, że do tej pory zjawisko śnięcia ryb miało charakter miejscowy i incydentalny WIOŚ we Wrocławiu nie podjął dalszych kroków poza wzmożonym monitoringiem.
29-31.07 w mediach oławskich po raz pierwszym mieliśmy do czynienia z zainteresowanie medialnym z powodu zorganizowania akcji odławiania i utylizacji padłych ryb.
31.07 dolnośląskie media regionalne (m.in. Radio Wrocław i Gazeta Wrocławska, TVP3 Wrocław) przedstawiają swoje reportaże. Również 31.07 wydano ostrzeżenie na śląskich portalach internetowych o gwałtownym wzroście stanu odry od Chałupek po Kędzierzyn Koźle (co później zaistnieje jako teoria spuszczania wody ze zbiorników retencyjnych).
Między 01-03.08 brak wzmianek o pojawieniu się śniętych poza forami wędkarskim (śnięte ryby pojawiają się w głównym nurcie Odry we Wrocławiu, ale nie są to ilości wskazujące na katastrofę ekologiczną). Lewica wrocławska interweniuje w terenie.
03-08.08 nastąpiła „wymiana uprzejmości” między WIOŚ Wrocław a WIOIŚ Opole za pomocą komunikatów medialnych, który zrzuca winę na to iż skażenie miało miejsce na terenie województwa opolskiego, zaś WIOŚ Opole że to zanieczyszczenie Kanału Gliwickiego i wskazuje na obszar pod jurysdykcją WIOŚ Katowice.
04.08 pojawiły się doniesienia z Głogowa (o smrodzie i pojedynczych śniętych rybach).
Warto podkreślić, że pierwszym miastem, przez które przepływa Odra w tym sensie, że ludność bezpośrednia ma dostęp do linii brzegowej oraz przemieszcza się przez mosty (bez ekranów), a co za tym idzie ekspozycją na nieprofesjonalnych użytkowników rzeki Odry po Wrocławiu jest dopiero Głogów.
W weekend 06-07.08 wędkarze dyskutują o dużej ilości śniętych ryb na tzw. “martwej Odrze” w różnych okolicach Wrocławia. Również w weekend 06-07.08 na portalach internetowych i mediach społecznościowych Głogowa rozwija się dyskusja.
Należy podkreślić, iż doniesienia medialne pojawiają się w raczej w miejscach gdzie nurt Odry jest ograniczany (np. urządzenia hydrologiczne, staroodorza, itp.) na odcinku dolnośląskim Odry. Stąd w głównym nurcie zainteresowania śniętymi rybami zauważamy okres 28-31.07 (odcinek oławski), 02.08 (Odra wrocławska) oraz od 8.08 (odcinek głogowski).
Około 06.08 w mediach lubuskich krążą informacje o wyjątkowo niskim stanie Odry do ujścia Warty.
Pierwsze doniesienia z województwa lubuskiego 06-08.08 pochodzą znowu ze środowiska wędkarskiego.
09.08 media głównego nurtu lubuskie (Gazeta Lubuska, Radio Zachód itp.) nagłaśniają sprawę.
Dopiero 09.08 media o ogólnopolskim zasięgu (Onet, Dziennik, TVPinfo, Interia, Wprost, SE) informują o zdarzeniu.
10.08 to dalsza propagacja na mediach ogólnopolskich oraz aktywizują się ogólnopolskie media społecznościowe. Dopiero teraz włączają się ogólnopolskie organizacje ekologiczne. Uruchomiły się organizacje polityczne z Zachodniej Polski. 10.08 pojawiają się wzmianki w niemieckim regionalnym Internecie.
11.08 wybucha burza medialna (głównie na mediach społecznościowych). 11.08 Wody Polskie pierwszy raz komentują na mediach społecznościowych sytuację na Odrze.
Dalej już sytuacja medialna nabrała tempa i Odra stała się się tematem numer 1 w polskim Internecie oraz ważnym tematem również w Niemczech.
Co należy wynieść z tej lekcji? Celem tej analizy nie jest ustalenie przyczyn skażenia, a jedynie ustalenie co pojawiało się dyskursie medialnym i jak powinno to zostać wykorzystane. Skoncentrujmy się na działaniach służb na obszarze województwa dolnośląskiego. Należy podkreślić, iż do 03.08 problem śniętych ryb mógł być postrzegany jako incydentalny i nie było przesłanek do działań na poziomie wojewódzkiej administracji zespolonej. Przede wszystkim 04-05.08 powinien być momentem na powołanie sztabu kryzysowego (i znane były pierwsze wyniki badań laboratoryjnych wykluczających przysuchę jako przyczynę pomoru), gdyż już było wiadomo że śnięte ryby pojawiły się na całej długości Odry. Kolejną cezurą był weekend 06-07.08, kiedy to już można było zauważyć iż problem jest rozwojowy (doniesienie z lubuskiego i śnięcia na martwej Odrze). W tym momencie podjęcie działań integrujących czynności kolejnych służb jak Inspekcja Sanitarna i Weterynaryjne przez wojewodę dysponującego budżetem i kompetencjami było wymagane. Należy podkreślić, że byłyby to nowe obowiązki tychże inspekcji i nie mogły być inicjowane inaczej ,niż na zlecenie wojewody, bądź starostów (w mniejszym stopniu – co widać na przykładzie np. prezydenta Wrocławia). Należy podkreślić aktywną rolę regionalnych organizacji lewicowych na początkowym etapie zdarzenia. Zazwyczaj głośne wrocławskie i dolnośląskie organizacje ekologiczne nie sprawdziły się jako sensor/sentimel zdarzeń przyrodniczych, bo włączyły się do dyskursu dopiero od 10.08, kiedy media ogólnopolskie oraz media społecznościowe zainteresowały się zdarzeniem.
Warto podkreślić, że integracja służb w na poziomie ogólnokrajowym i w poszczególnych województwach miała miejsce dopiero 12.08 na zlecenie jednostek centralnych, czyli tydzień później niż powinno to się wydarzyć w województwie dolnośląskim.
Podsumowując:
- monitorowanie lokalnych forum dyskusyjnych na mediach społecznościowych i mediów lokalnych oraz specjalistycznych grup dyskusyjnych (w tym wypadku wędkarzy) pozwala na czasoprzestrzenną lokalizację zdarzeń i powinno zostać wciągnięte do systemów wczesnego ostrzegania/sygnalizacyjnych oraz może pomóc w dochodzeniu źródeł skażenia (infonadzór);
- zupełnie zawiodła integracja inspekcji w obrębie zarządzania kryzysowego na poziomie województwa – przede wszystkim ze względu na silosowość zadań niedostosowanych do wyzwań Jednego Zdrowia. Nie zostały uruchomione zasoby (mimo zgłaszania na wczesnym etapie chęci współpracy) Inspekcji Weterynaryjnej (np. przez pobranie materiału biologicznego ze śniętych ryb i przekazanie ich do najbliższego ZHW z pracownią chorób ryb i oceny środowiska wodnego) czy Inspekcji Sanitarnej (np. poprzez monitoring mikrobiologiczny nawadniających ujęć wody niepitnej oraz starorzeczy);
- analiza dyskursu na lokalnych i ogólnokrajowych mediach społecznościowych i tradycyjnych pozwala na zrozumienie percepcji zagrożenia oraz dynamiki tematycznej (infodemia).
Postrzeganie chorób zakaźnych u zwierząt i ludzi w polskim Internecie
W opracowaniu dla International Society for Animal Hygiene przygotowaliśmy pobieżną analizę pokazującą różnice między zakaźnymi chorobami ludzi zoonozami i chorobami wyłącznie zwierząt
Perception of infectious diseases with animal and humans hosts on the Polish internet
