Tabela Charakterystyka informacji medycznych znajdujących się na różnych platformach internetowych (Jankowski & Gujski, 2022; Waszak & Kasprzycka-Waszak, 2018; Wawrzuta i in., 2022; ZoghlamiBellalouna & Saied Ben Rached, 2018).
Medium | Populacja korzystająca | Charakterystyka |
Google (wyszukiwarka) | >95% potrafiących czytać po polsku mieszkańców Polski | Główny punkt styku pacjenta z OHI, potocznie zwana “Doktor Google” po wpisaniu zapytania w wyszukiwarkę odeśle nas ona na fora tematyczne, encyklopedie, serwis medyczny, blogi lub rzadziej do medium społecznościowego posortowane według algorytmu typu PageRank. Obecnie sztuczna inteligencja wybiera odpowiedzi i przedstawia je użytkownikowi, jednak podstawowa rola to wskazanie stron, do których pacjent może zostać przeniesiony |
Internetowe Encyklopedie medyczne i artykuły naukowe | mniej niż połowa populacji z nadreprezentacją osób uczących się i z wyższym wykształceniem | np. Interna Szczeklika, Wikipedia, czy ang. Mayo Clinic D&C. Cechują się trudnym językiem skierowanym do profesjonalistów medycznych, przez co treść rzadko odpowiada na pytania pacjentów. Brak interakcji. |
medyczne portale specjalistyczne | połowa populacji | Np. Medonet, MP, WP Zdrowie. Kontent tworzony pod konsumenta (clickbaity). Praktycznie brak interakcji, poza komentowaniem. |
niemedyczne portale | ponad połowa populacji | Głównie najczęściej występujący choroby. Przystępne teksty i multimedia medyczne wplatane w inną tematykę np. społeczną. Zdarzają się błędy merytoryczne (mis-informacja). Praktycznie brak interakcji, poza komentowaniem. |
blogi specjalistyczne | mniej niż połowa populacji | np. PanTabletka czy MamaPediatra. przystępne teksty i multimedia medyczne w narracji pierwszoosobowej z osobistymi doświadczeniami. Zdarzają się błędy merytoryczne (mis-informacja). Niewielka możliwość interakcji. |
fora specjalistyczne | <10% populacji, nadreprezentacją osób z wyższym wykształceniem | Dużo opisów przypadków (użytkownik może znaleźć podobny przypadek do jego) Duża łatwość interakcji typu peer-to-peer (edukacja medyczna horyzontalna). Duża liczba błędów merytorycznych, w tym celowe wprowadzenia w błąd (mal-/dez-informacja). |
Platformy streamingowe | ponad połowa populacji | Głównie Youtube, ale następuje przyrost innych jak Netflix oferujących tematykę medyczną. Atrakcyjna forma wideo oraz niewielka możliwość interakcji poprzez komentowanie. Duża liczba błędów merytorycznych, w tym celowe wprowadzenia w błąd (mal-/dez-informacja). |
ponad połowa populacji | Dyskusje nacechowane emocjonalnie Duża łatwość interakcji typu peer-to-peer (edukacja medyczna horyzontalna). Duża liczba błędów merytorycznych wszystkich typów (mis-/dez-/malwere-informacja) | |
Twitter, Tiktok, Instagram itp. | <5% populacji, zróżnicowanie demograficzne, | Głównie krótkie teksty, grafiki, filmiki. Duża łatwość interakcji typu peer-to-peer (edukacja medyczna horyzontalna). Duża liczba błędów merytorycznych wszystkich typów (mis-/dez-/malwere-informacja) |
Tabela Wybrane populacje użytkowników OHI występujące w Polsce według wybranych cech profilowych(Boguszewski i in., 2021, 2021; Bujnowska-Fedak i in., 2019; Burzyńska & Kruk, 2021; Ćwiklicki i in., 2022; Duplaga, 2019, 2020, 2022; Duplaga & Grysztar, 2022; Duszyński i in., 2021; FitzPatrick i in., 2019, 2019; Jankowski & Gujski, 2022;; Luo i in., 2022; Siuda & Pluta, 2020; Thapa i in., 2021; Tsao i in., 2021; Wawrzuta i in., 2022)
Nazwa typu użytkownika | Zainteresowanie zdrowiem | (e-)Kompetencje zdrowotne | Podatność na informację | Podatność na manipulację | Aktywność w internecie | charakterystyka populacji |
liderzy opinii negacjonistycznych (np. antyszczepionkowcy) | wysokie | wysokie | niska | wysoka | aktywna | <2%. Sporą część decyzji medycznych podejmują z OHI. Nie są podatni na argumenty spoza ich bańki informacyjnej |
przyjmujący opinie negacjonistyczne (np. antysanitaryści) | niskie | mieszane | wysoka | wysoka | bierna | ~20%. Część decyzji medycznych podejmują z OHI. Internalizują konflikt między informacją medyczną oraz dezinformację |
młodzież podejmująca ryzykowne zachowania zdrowotne | niskie | wysokie | mieszana | wysoka | mieszana | <2% Korzystają z OHI, ale nie podejmują istotnych decyzji medycznych na tej podstawie. Dużą rolę w kształtowaniu postaw zdrowotnych odgrywają media społecznościowe |
Zainteresowani wiedzą potoczną | wysokie | mieszane | wysoka | mieszana | bierna | ~20% Gównie dorosłe kobiety. Sporą część decyzji medycznych podejmują z OHI |
Wykluczeni | niskie | niskie | niska | mieszana | bierna | <10% Głównie dorośli mężczyźni. Rzadko korzystają i Nie podejmują decyzji na podstawie OHI |
liderzy opinii prozdrowotnych | wysokie | wysokie | wysoka | niska | aktywni | ~5% Regularnie korzystają z OHI (zwłaszcza pozycji encyklopedycznych i artykułów naukowych). |