Działania prof. dr hab. Konrada Szaciłowskiego, które niedawno ujrzały światło dzienne i wywołały szeroką debatę na temat etyki w nauce. W związku z ujawnioną mistyfikacją, polegającą na opublikowaniu fikcyjnych artykułów naukowych przy współpracy z nieistniejącym naukowcem z Turkmenistanu, “prof. Kapelą Abdulayevem Pilaką”, warto zadać sobie kilka pytań dotyczących etyki i etosu naukowca.
- Decyzja Komisji Etycznej: Czy Komisja ds. Etyki Badań Naukowych z Udziałem Człowieka Akademii Górniczo-Hutniczej lub jakakolwiek inna wydała zgodę na działania prof. Szaciłowskiego?
- Etyczność Działań: Czy działania prof. Szaciłowskiego, polegające na celowym wprowadzeniu w błąd redakcji naukowych oraz tworzeniu fikcyjnego współautora, są zgodne z zasadami etyki badawczej przyjętymi przez uczelnię, w której odbywałem praktyki dydaktyczne i w której prowadziłam badanie w ramach projektu KNOW? Czy takie działania, które mogą być postrzegane jako manipulacja systemem publikacyjnym, nie podważają zaufania do rzetelności naukowej najlepszej uczelni technicznej w regionie?
- Ghost Author z Turkmenistanu: Jakie jest stanowisko uczelni w sprawie wprowadzenia fikcyjnego autora z Turkmenistanu? Czy takie działania nie naruszają zasad etyki publikacyjnej, w tym zasady autentyczności autorstwa oraz rzetelności naukowej? Czy działanie prof. Szaciłowskiego nie mają znamion przestępstwa poświadczenia nieprawdy (art. 271 KK) np. w umowach wydawniczych czy przekazaniu własności intelektualnej? Mimo faktu, iż publikacje nie zostały zgłoszone do biblioteki uczelni w celu oceny ministerialnej, to zostały one ujęte przez automatyczne systemy klasyfikacji AGH.
- Wpływ na Reputację Uczelni za Granicą: Jakie działania zamierza podjąć uczelnia, aby naprawić ewentualne szkody w reputacji, jakie mogły wyniknąć z tej sytuacji? Czy członkowie komisji otrzymali już informacje od pracowników i absolwentów AGH (i innych Polakó) prowadzących badania np. w obszarze wydobywczym w Azji Środkowej w związku z echem afery? W sobotę 25.05 pojawiła się już w mediach turkmeńskojęzycznych geolokowanych w Turcji dyskusja na ten temat. Czy stereotypowe przedstawienie wizualne uczonego z Turkmenistanu nie wpłynie negatywnie na postrzeganie uczelni? Czy przewidywane są działania mające na celu ochronę wizerunku Polaków w mediach krajów Azji Środkowej?
- Wpływ na Reputację Uczelni w Polsce: Tego typu mistyfikacje mogą podważyć zaufanie do nauki i autorytetów moralnych i naukowych. Nasz były rektor Śp. prof. Mirosław Handke propagował wiedzę o JP2, pisał laudacje na jego temat ucząc nas odpowiedzialności społecznej, a nie tylko kompetencji inżynierskich. Znamiennym jest fakt, iż w ocenie edytorów jednego z czasopism, wskazano na autorytet AGH i na tej podstawie dano wiarę w pokrętne tłumaczenie kim jest ten dodatkowy autor. Ten kapitał społeczny budowany latami, może ulec zatraceniu. Działania prof. Szaciłowskiego niwelują szereg lat starań, aby absolwent AGH nie tylko był wyposażony w wiedzę fachową, ale rozumiał otaczającą go rzeczywistość społeczną. Brak stanowczej reakcji Komisji Dyscyplinarnej i władz uczelni na łamanie zasad etycznych przez prof. Szaciłowskiego naraża pracowników, studentów i absolwentów na łatkę “AGcHamów”.
Zrozumiałym jest, że intencją prof. Szaciłowskiego mogło być zwrócenie uwagi na problemy systemu publikacyjnego czy projekcji autorytetu AGH. Niemniej jednak, sposób, w jaki zostało to przeprowadzone, świadczą o braku wyobraźni społecznej. Chociaż skutki działania prof. Szaciłowskiego mogły być dobre dla uwidocznienia dziur w systemie, jego metody budzą poważne wątpliwości etyczne. Akceptacja takich działań budzi w etos naukowca.